میزان تاثیر ژنتیک و عوامل محیطی بر زیبایی

ژنتیک می‌تواند بر جذابیت چهره و بدن اثر بگذارد و از دلایل اصلی زیبایی در بعضی افراد باشد و داشتن زیبایی در چهره و اندام می‌تواند به عنوان یک موهبت طبیعی تلقی گردد، اما ژنتیک تنها عامل موثر بر زیبایی نیست وعوامل محیطی مانند شرایط زندگی از جمله تغذیه سالم، ورزش، عدم استعمال دخانیات و مراقبت‌های پیوسته پوستی نقش مهمی در میزان جذابیت چهره و بدن ایجاد می‌کنند و شاید بتوان گفت، بیشتر از ژنتیک، مراقبت از پوست و حفظ اندام در زیبایی فرد تاثیر دارند.

زیبایی می‌تواند در میزان موفقیت شغلی، اجتماعی و عاطفی فرد نقش مهمی بازی کرده و در افزایش اعتماد به نفس تاثیر به سزایی بگذارد.

استانداردهای زیبایی در هر دوران و فرهنگی متفاوت است و حتی در زمان، مکان و فرهنگ یکسان نیز افراد نظرات متفاوتی در مورد زیبایی دارند. به همین علت جمله «زیبایی در نگاه بیننده است» کاملا درست است. اما برخی افراد در اعصار و فرهنگ‌های گوناگون همواره زیبا شمرده می‌شوند.

در این مقاله به بررسی تاثیرات ژنتیکی و محیطی بر پوست می پردازیم که شناخت این عوامل می تواند بر حفظ و سلامت پوست به ما کمک کند.

ارتباط پوست با ژنتیک

در درجه اول، ژنتیک تعیین کننده نوع  و رنگ پوست هر فرد می باشد. شما نوع و رنگ پوستتان را از پدر و مادر خود به ارث می‌برید. پس،ژن ها یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده نوع پوست شما هستند و میزان خشکی ،نرمال بودن ،  چربی و حساسیت پوست را مشخص میکنند.بسته به اینکه شما به پدرتان رفته باشید یا مادرتان، نوع پوست شما مشخص می شود. البته باید به این نکته توجه داشت که عوامل مختلف درونی و بیرونی میتواند در تغییر نوع پوست نقش داشته باشند.

رنگ پوست نیز از پدر و مادر به افراد ارث می رسد، میزان روشن و تیره بودن پوست نیز در درجه اول به ژنتیک هر فرد مربوط میشود و بعد عوامل محیطی می توانند درتغییر آن به مرور زمان موثر باشند، رنگ پوست به سلولهای ملانوسیت در پوست باز می گردد که تقریبا“ تعداد آنها در تمامی انسانها مشابه است، در بعضی از نژادها ، سلولها بزرگتر بوده و تولید ملانین بیشتری می نماید که باعث تیره تر شدن پوست می گردد. سایر عوامل نظیر رنگ مو و میزان لطافت پوست و غیره نیز موروثی است.

اثرات ژنتیک بر پوست

• ژنتیک شما تعیین کننده میزان تولید ملانین در پوست است، که بتواند به طور ذاتی در برابر نور خورشید از پوست شما محافظت کند و خطر آسیب پذیری از امواج UV مشخص شود.
• بدن میتواند برای مبارزه با رادیکال های آزاد،آنتی اکسیدان تولید کند. بسته به اینکه توانایی آنتی اکسیدانی بدن شما از نظر ژنتیکی در چه حدی باشد، میتواند از آسیب های رادیکال های آزاد جلوگیری کند.
• یکی از عوامل تعیین کننده میزان تولید و تخریب کلاژن در پوست، ژنتیک شماست که این میزان میتواند کم، عادی یا بیش از حد باشد و مشخص کننده احتمال میزان چین و چروک زودرس در پوست شما است.
• توانایی بدن شما برای تجزیه موثر گلوکز در حد خوب، متوسط یا کم است و در نتیجه نشان دهنده این است که خطر اتصال گلوکز به پروتین‌های پوست که موجب شلی و چروک پوست می‌شود چگونه است.
• میزان تولید پروتین‌های التهابی در بدن شما به چه میزان است، طبیعی، متوسط یا زیاد  و در نتیجه خطر حساسیت به مواد شیمیایی، التهاب پوست و تحریکات پوستی در شما چگونه است.

 

 

نقش ژنتیک در روند ایجاد چروک

یکی از عوارضی که پیری پوست را با آن می‌سنجند، ایجاد چروک‌های پوستی است. در واقع چروک نتیجه ناخوشایند تأثیر کاهش کلاژن و الاستین در پوست میانی است. کلاژن و الاستین، پروتئین های ساختاری اصلی پوست هستند، وظیفه این پروتئین ها حفظ استحکام و کشسانی پوست  میباشد و وجود این پروتئین ها از پیری پوست جلوگیری می کند.  وقتی این دو ماده نتوانند قوام خود را حفظ کنند، پوست به‌تدریج دچار شکست و فرورفتگی و شل شدگی می‌شود که به آن چروک و افتادگی می‌گوییم. سیستم ایمنی در مسئله کاهش کلاژن و الاستین نقش دارد و به عبارتی ژنتیک میتواند باعث بروز چروک‌های عمقی و سطحی زودرس ‌شود.

تنوع ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻣﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﻼژن دارد. ساخت و تخریب کلاژن به طور مداوم در طول حیات انجام می شود اما روند تخریب آن پس از 40 سالگی تا 4 برابر تسریع می گردد؛ و روند تولید آن کاهش، این امر با کاهش سلامت پوست و تغییر در ویژگی های ظاهری آن همراه است.ﺗﻐﯿﯿﺮات ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﮐﻠﯿﺪی در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ و ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻼژن در ﺗﻌﺎدل اﺳﺖ، ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﻼژن ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر زودرس ﭼﯿﻦ و ﭼﺮوک، ﭘﯿﺮی و اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﭘﻮﺳﺖ ﻣﯽ‌ﺷﻮد، ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ. کمیت و کیفیت کلاژن نیز نقش مهمی در چگونگی ظاهر پوست ایفا می کنند. به نحوی که برخی افراد به طور ژنتیکی بیش از سایرین در معرض از بین رفتن کلاژن و پیری زودرس قرار دارند.

 

ژن ها و تاثیرات آنها برای محاظت از پوست در برابر اشعه های خورشیدی

هر چه افراد بیشتر در معرض نور خورشید قرار گیرند، پیری بیشتر بر آنها نمایان می‌شود،اشعه UV نور خورشید اثرات بدی بر پوست دارد به طوری که حتی بعضی از شیشه عبور کرده و به پوست نفوذ می‌کند. برای مثال، اشعه آفتاب یکی از عوامل ایجاد و تقویت‌کننده رادیکال‌های آزاد در بدن هستند. اگر فردی به شکل موروثی، سیستم ایمنی ضعیفی برای محافظت در برابر اشعه های آفتابی  داشته باشد و بدون ‌محافظ جلوی آفتاب بماند و این مسئله تکرار شود، ضمن افزایش تأثیرات رادیکال‌های آزاد در بدن، از آنجا که توان کافی برای مقابله با این عوامل را ندارد، پوستش را سریع‌تر وارد مراحل پیری می‌کند. ضمن آنکه باید بدانیم آفتاب به تنهایی یکی از عوامل مهم در ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن هم هست.
اشعه  UV خورشید یکی از مهمترین دلایل پیری زودرس پوست است و ژن های هر فرد با تاثیر بر تولید ملانین نقش موثری در میزان محافظت طبیعی وی در برابرتشعشعات خورشید ایفا می کنند.ملانین های موجود در لایه های اپیدرم از  پوست و بدن در برابر اشعه های مضر خورشیدی محافظت میکنند و میزان ملانین موجود در هر فرد در ابتدا توسط ژنتیک او مشخص میشود و این میزان رنگ پوست فرد را نیز می سازد.

قرار گیری در معرض اشعه UV با 90% ازعلائم پیری زودرس در ارتباط است و اثر تجمعی تکرار این آسیب باعث تخریب DNA پوست، التهاب مداوم، سرطان پوست و تاثیر منفی در سلامت  و ظاهر پوست می شود.

ژن ها تا چه میزان در مقابل تحریکات پوستی از شما محافظت می کنند؟

میزان حساسیت هر فرد تا حدودی میتواند به ژنتیک مربوط شود، تنوع ژنتیکی نقش مهمی در تعیین میزان تولید مناسب یا بیش از اندازه فاکتورهای ایجاد کننده التهاب دارد و به همبن دلیل حساسیت پوست نیز میتواند تا حدودی به ژنتیک فرد مربوط باشد.  تغییرات کلیدی آزمایش شده در این دسته بندی می توانند مکانیسم هایی که باعث التهاب بیشتر در برابر تحریک پوست می شود را شناسایی  کنند. التهاب، پاسخ کوتاه مدت بدن جهت مقابله با مواد ناشناخته، عفونت و عوامل خارجی نظیر میکروب، مواد آلرژن و مواد سمی است. در بعضی از افراد گاها این حساسیت بسیار بالاست و آنها به کوچکترین ماده ای ممکن است واکنش نشان دهند،در صورت ادامه یافتن و یا تولید بیش از اندازه پروتئین های التهابی بدن شروع به واکنش نا به جا کرده و موجب آسیب های متعددی از جمله آسیب پوستی می شود. این التهاب بیش از حد با ایجاد تحریک پذیری، قرمزی و حساسیت، از جمله عوامل موثر در پیری پوست است.

ژن ها و اختلالاطی که میتوانند ایجاد کنند

علاوه بر تاثیراتی که ژنتیک درظاهرمعمولی  افراد دارد میتواند باعث ایجاد مشکلات و بیماری های ژنتیکی نیز باشد.

علاوه بر موارد بالا که می تواند بر سرعت چین و چروک و تیرگی و شادابی پوست شما تأثیر بگذارد، چندین بیماری پوستی نیز وجود دارد که ژنتیکی هستند. از جمله بیماری پروانه‌ای (EB) و زالی (Albinism).
در اکثر موارد بیماری پروانه ای ارثی است. این بیماری معمولا خود را در نوزادی یا کودکی نشان می دهد، البته در برخی از افراد در سن بلوغ یا جوانی سر باز می کند. برای بیماری پروانه ای هیچ درمانی یافت نشده است، البته در موارد خفیف با افزایش سن این بیماری بهبود میابد. در واقع درمان همان نگه داری از تاول ها و پیشگیری از تاول های بیشتر است.

آلبینیسم یا زالی نوعی بیماری ژنتیکی است که به واسطه آن در بدن رنگدانه ملانین تولید نمی‌شود و یا تولید آن کاهش می‌یابد. نوع و میزان ملانین بدن باعث تعیین رنگ پوست، مو و چشم می‌شود. ملانین همچنین نقش مهمی در ایجاد اعصاب بینایی دارد، بنابراین افراد مبتلا به آلبینیسم یا زالی دارای مشکلات بینایی نیز هستند.

همچنین میتوان به تاثیرات ژنتیک در ایجاد بعضی لکه های پوستی مثل کک و مک و ایج اسپات اشاره کرد، یکی ازدلایل بروز کک ومک برروی پوست ویژگی های ارثی می باشد بنابراین مانند پدرومادر خود ویاهردوی آن ها روی پوست شما کک ومک ظاهر می شود،علاوه بر کک و مک ها، لکه های سنی نیز زمینه های ژنتیکی و ارثی دارند.

مراقبت از پوست در برابر بعضی از اختلالاط ژنتیکی

اگرچه ژن ها نقش زیادی در سلامتی پوست شما دارد، به این معنی نیست که شما قطعا مبتلا به سرطان پوست ، چروک زودرس یا تجربه لک پوستی در بزرگسالی می شوید. انتخاب سبک زندگی نقش مهمی در سلامت پوست شما دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که می توانید برای بهبود سلامت پوست خود اقدامات بسیاری انجام دهید.

به عنوان مثال پیری می تواند توانایی پوست در دفاع در برابر رادیکال های آزاد را تضعیف کند ، اما خوردن غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان مانند انواع توت ها و چای سبز می تواند به بدن ما کمک کند تا رادیکال های آزاد را بهتر جذب کند.

تاثیر عوامل محیطی بر پوست

با وجودی که نوع و رنگ پوست هر فرد متناسب با ژنتیک متفاوت است ولی شرایط محیطی مختلف تاثیرات مثبت و منفی بسزایی در به خطر افتادن سلامتی پوست خواهد داشت. اگر جنس پوست شما از ابتدای تولد بسیار خشک یا چرب باشد میتوانید با مراقبتهای مختلف، فعالیتهای بدنی، تغذیه و … تعادل آن را بازگردانید. برعکس این موضوع نیز صادق است و در صورتی که کیفیت پوست شما از ابتدا عالی باشد با رژیم های تغذیه نامناسب و سبک زیست نادرست، به مرور موجب تخریب شدن آن می شوید. به همین دلیل دانستن اثرات مفید و مخرب برای پوست میتواند کمک بسیاری در بالا بردن کیفیت پوست و نگه داشتن آن به شما کند.

باید به این مسئله مهم توجه کنیم که در روند پیری و خستگی پوست به جز مسئله ژنتیک، عوامل محیطی هم نقش قابل توجهی دارند. استرس، تغذیه نامناسب، عدم رسیدگی به پوست مانند استفاده نکردن از ضدآفتاب، مصرف سیگار و… در روند پیری پوست نقش قابل توجهی دارند و اگر با مسئله ژنتیک همراه شوند روند، پیری را سریع‌تر می‌کنند. به گفته متخصصان پوست، ژنتیک عامل مؤثری در ایجاد پیری پوست صورت و بدن است، 15درصد پیری پوست عامل ژنتیک و 85 درصد به علت اثرات نور خورشید،  سبک زندگی نادرست، توجه نکردن به تغذیه سالم و استرس است.

از جمله دلایل محیطی مضری که باعث تخریب بافت پوست یا پیری زودرس آن می شود میتوان به تغذیه نامناسب در طول زندگی اشاره کرد. برای مثال یکی از دلایل آسیب به بافت پوست مصرف گلوکز است، با مصرف قند، سطح انسولین در بدن بالا می رود که به دنبال آن التهاب پوست بیشتر می شود. مواد غذایی ای که شاخص گلوکز بالایی دارند هم طی فرآیندی به نام گلیکاسیون، روند فروپاشی رشته های کلاژن را افزایش می دهند و به این ترتیب باعث پیری پوست می شوند.و از عوامل جوان ماندن پوست، میتوان به پرهیز از التهاب و استرس اشاره کرد، همچنین باید میزان مصرف گلوکز را در مواد غذایی به حداقل برسانیم.

از طرفی کمبود مواد مورد نیاز پوست برای بازسازی و شادابی و از طرف دیگر وارد شدن مواد مخرب و مضر تغذیه ای به بدن که باعث به هم ریختن تعادل PH پوست یا غدد چربی و همچنین تخریب سلولهای زنده می گردد، مسائلی هستند که به شدت در آسیب رساندن به کیفیت پوست موثر هستند.

دلیل دیگری که پوست را پیر و خسته می کند نوع فعالیتهای روزانه است، به عنوان مثال ورزش کردن که جریان خون در بدن را بهبود می بخشد و برای شادابی پوست اثرات معجزه آسائی دارد از زندگی روزمره حذف شده و همین عدم فعالیت مفید بدنی باعث خستگی و پیری پوست و به مرور افتادگی و چین وچروکها خواهد شد. از طرف دیگر در معرض هوای آلوده بودن، فعالیتهای سخت و استرس آور اثر مستقیمی در پوست دارد. عدم رسیدگی روزانه، مانند استفاده بیش از حد از مواد آرایشی، استفاده از مواد آرایشی نامرغوب، غفلت از شستن روزانه مواد آرایشی، کمبود آب بدن، کم شدن رطوبت پوست، استعمال انواع دخانیات و … همه این موارد میتوانند به مرور و بطور نامحسوس اثرات مخرب و حتی گاها جبران ناپذیری روی پوست ما داشته باشند.